Thị trường tài sản đang tăng vì kỳ vọng hay vì tiền rẻ “ảo”?

1. Bức tranh tỷ giá dưới lớp thanh khoản "dồi dào"

Tỷ giá lại tiếp tục lập đỉnh ATH 26,215 mới vào những ngày cuối tháng 6 tương đương mỗi ngày tăng khoảng 50pips. Giai đoạn mà ít người quan tâm đến tỷ giá khi mà chính sách của Chính phủ Việt Nam là hi sinh tỷ giá đổi lấy tăng trưởng mục tiêu 8%. Tuy rằng trạng thái tại thời điểm hiện tại khác nhiều so với giai đoạn 2014 và Covid nhưng thanh khoản của hệ thống đã bắt đầu vào trạng thái "dư thừa" và tỷ giá đang phản ánh rõ nét câu chuyện này. Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng đã phải đưa ra Cảnh báo rủi ro khi dư nợ tín dụng/GDP đã lên tới 134% và nền kinh tế đang phụ thuộc quá nhiều vào tăng trưởng tín dụng trong khi đó tỷ lệ ICOR (hiệu quả sử dụng vốn) thấp dưới 4%

2. Dự trữ mỏng, swap âm và tâm lý găm giữ USD

Khác với những giai đoạn nới inflow mạnh của thế giới: kiều hối, FDI, hay xuất siêu như năm 2020, hiện nay nguồn cung ngoại tệ lại bị nghẽn do chính doanh nghiệp giữ USD không muốn bán ra. Swap âm cùng lãi suất VND thấp khiến cho việc nắm USD trở nên hấp dẫn hơn rất nhiều so với nâng tỷ giá VND. SBV đang giữ quan điểm thận trọng, chưa bán can thiệp quy mô, có thể do dự trữ ngoại hối đang dần mỏng sau những đợt mua USD của KBNN cuối 2023 - đầu 2024.

3. Vòng lặp găm giữ USD và mất cân đối ngắn hạn

Tỷ giá tăng đã tạo ra một vòng lặp kỳ vọng: Doanh nghiệp xuất khẩu không muốn chuyển đổi USD sang VND, làm cho nguồn cung USD suy giảm, trong khi nhu cầu nhập khẩu và chuyển tiền vẫn duy trì. Hậu quả là tỷ giá càng tăng, tạo tâm lý càng muốn găm giữ USD hơn. Doanh nghiệp xuất khẩu duy trì tâm lý găm đô do tình hình tỷ giá ngày càng tăng cao nhưng chính tâm lý này cũng khiến cho tỷ giá ngày càng tăng tạo ra vòng lặp:

4. Rủi ro chính sách

Nếu SBV quyết định can thiệp để hàm tỷ giá, việc siết thanh khoản ngưỡng ngắn hạn là không thể tránh. Tuy nhiên, với nhiều tổ chức tài chính (ngân hàng nhỏ), CAR chưa được công bố kịp thời nên chưa thể đánh giá được mức độ an toàn vốn, và nếu bị "bóp thanh khoản" lúc CAR yếu sẽ tạo nguy cơ rạn nứt trong hệ thống.

5. Dự báo cuối 2025: Chưa lối thoát

Tỷ giá USD/VND nhiều khả năng vượt mốc 26.500 trong nửa cuối 2025 nếu SBV không có hành động quyết liệt. Trong khi đó, CPI nhiều khả năng vượt 4.2% do nhập siêu, giá lương thực và dịch vụ thiết yếu leo thang. Tổng hợp các yếu tố này sẽ tiếp tục tác động lên giá tài sản rủi ro (chứng khoán, BĐS) với rủi ro bong bóng những đoạn ngắn.

6. Chiến lược đề xuất cho nhà đầu tư

• Tăng tỷ trọng tài sản USD hóa: Trái phiếu, quỹ ETF nước ngoài, cổ phiếu doanh nghiệp xuất khẩu.

• Tránh vay VND dài hạn, đặc biệt với dự án đòi hỏi dòng tiền chắc chắn.

• Tăng tỷ trọng các bank CAR cao, chi phí vốn tốt (CASA cao)

• Rà soát lại danh mục tài sản, dự phòng kịch bản SBV nâng lãi suất ngắn hạn hoặc siết OMO.

7. Kết luận

Tỷ giá USD/VND hiện đang bộc lộ nhiều nguy cơ hơn chỉ là biến độ tự nhiên của thị trường. Đây là hậu quả từ nhiều chuỗi yếu tố tương tác: tiền rẻ, swap âm, tâm lý găm giữ và không gian can thiệp hạn chế.

Nhà đầu tư cần có chiến lược chủ động: đi trước dòng tiền thay vì chờ biến động; tìm điểm cân bằng giữa rủi ro và cơ hội trong bối cảnh "tiền ta nhiều, ngoại tệ ít".